Rastgelelik Mümkün mü?
Bir zar attım. Üst yüze hangi sayı gelecek dersiniz? Sonuç tamamen rasgele değil mi? Değil. Gelecek sonuç benim atma hızıma, fırlatma açıma, zarın ağırlığına, içinde bulunduğumuz ortamdaki hava basıncına, attığım yüzeyin sürtünme katsayısına, zarın yapıldığı maddeye ve daha birçok değişkene bağlı. İstediğiniz sayıyı zarın üstüne getirecek atmayı yapan makinelerin varlığı da bu olgunun bir kanıtı. Ya da bir yazı tura oyununu düşünün. Üste gelecek yüzün yazı veya tura oluşu para üzerindeki kabartma ve oymalar simetrik olmadığı için ağırlık merkezi ortalanmaz, yüzeylerden birine daha yakın olur ve o yüzeyin aşağı gelme ihtimali artar; daha da ilginci bazı paraların dikey düşmesi bile küçümsenmeyecek bir olasılıktır! Örneğin yapılan araştırmalarda Amerikan 5 sentinin dikey düşme olasılığı 1/6000 olarak hesaplanmıştır. Dijital dünyaya baktığımızda da sandığımız anlamda rastgelelikle karşılaşamayız çünkü dijital sistemler de rastgele sayı üretmeleri gerektiğinde üzerlerinde tanıml...